Ightük nyrhlarynyň çişmegi we konteýner ýetmezçiligi, pudaklarda üpjünçilik zynjyryny bozmak boýunça global meselä öwrüldi.Soňky alty-sekiz aýyň içinde transport kanallaryndan ýük daşamak nyrhlary üçekden geçdi.Bu, awtoulag, beýlekiler ýaly önümçilik ýaly soýuzdaş funksiýalara we pudaklara netijeli täsir etdi.
Täsiriň ýokarlanmagyny azaltmak üçin dünýäde ýük bahalarynyň manysyz ýokarlanmagynyň esasy sebäplerini gözden geçirmeli;
COVID-19 pandemiýasy
Gämi pudagy, Covid-19 pandemiýasynyň iň agyr zyýan çeken pudaklaryndan biri boldy.Birinjiden, nebit öndürýän esasy ýurtlaryň hemmesi pandemiýa sebäpli önümçiligi düýpgöter azaltdy, bu bolsa bahalaryň basyşyna sebäp bolan isleg-teklip deňsizligini döretdi.Soňky döwürde çig nebitiň bahasy bir barreli 35 ABŞ dollary töweregi ýokarlanýarka, häzirki wagtda bir barrele 55 ABŞ dollaryndan gowrak.
Ikinjiden, harytlara bolan islegiň ýokarlanmagy we boş gaplaryň ýetmezçiligi ot-çöpleriň paýlanmagynyň başga bir sebäbi bolup, ýük nyrhlarynyň şeýle ýokarlanmagyna sebäp boldy.Pandemiýa 2020-nji ýylyň birinji ýarymynda önümçiligiň togtadylmagy bilen, kompaniýalar asmanyň ýokary isleglerini kanagatlandyrmak üçin önümçiligi güýçlendirmeli boldular.Şeýle hem pandemiýa bilen baglanyşykly çäklendirmeler awiasiýa pudagyny bozup, haryt getirmek üçin ummanyň ugradylmagyna ägirt uly basyş edildi.Bu bolsa öz gezeginde konteýnerleriň öwrüm wagtyna täsir etdi.
Bölünen iberişlere dowamly bil baglamak
Söwda satyjylary indi birnäçe sebäplere görä bölünen iberişleri köp ýyl bäri ulanýarlar.Ilki bilen harytlary dürli ýerlerden inwentarlardan saýlamaly.Ikinjiden, sargytlary kiçi sargytlara bölmek, esasanam dürli kategoriýalara degişli bolsa, eltmegiň tizligini ýokarlandyryp biler.Üçünjiden, ýük daşamak üçin bir ýük awtoulagynda ýa-da uçarda ýeterlik ýer ýok bolsa, ony aýratyn gutulara bölüp, aýratyn daşamaly bolup biler.Bölünen iberişler giň gerimde ýa-da halkara haryt iberilende bolup geçýär.
Mundan başga-da, köp ýere haryt ibermegi talap edýän müşderiler bölünişikleri hem höweslendirip bilerler.Iberiş näçe köp bolsa, iberiş çykdajylary şonça-da ýokary bolýar, şonuň üçin bu tendensiýa gymmat iş we köplenç ekosistema üçin zyýanly bolýar.
“Brexit” Angliýa we ondan gelýän harytlar üçin ýük nyrhlaryny ýokarlandyrýar
Pandemiýadan başga-da, “Brexit” serhetaşa köp sürtülmä sebäp boldy, bu sebäpli ýurda we ýurda haryt ibermek üçin çykdajylar aşa ýokarlandy.“Brexit” bilen Angliýa EUB-niň çäginde alan birnäçe subsidiýalaryndan ýüz öwürmeli boldy.Harytlaryň Angliýa we daşary ýurtlara iberilmegi bilen häzirki wagtda kontinentara iberiş hökmünde garalýar, üpjünçilik zynjyryny kynlaşdyrýan pandemiýa we Angliýa we Angliýa harytlaryň ýük nyrhlary eýýäm dört esse ýokarlandy.
Mundan başga-da, serhetdäki sürtülme ýük daşaýan firmalaryň ozal ylalaşylan şertnamalary ret etmegine sebäp boldy, bu bolsa haryt daşamaga synanyşýan kompaniýalaryň nyrhlaryň ýokarlanmagyna tölemäge mejbur bolandygyny aňladýar.
Bu ösüş sebäpli global ýük nyrhlary hasam ýokarlandy.
Hytaýdan iberiş importy
Aboveokardaky sebäplerden başga-da, bu bahalaryň ýokarlanmagynyň ýene bir esasy sebäbi Hytaýda konteýnerlere bolan islegdir.Hytaý dünýäde iň uly öndüriji bolmak bilen ABŞ we Europeewropa ýaly günbatar ýurtlarynyň dürli harytlara Hytaýa gaty garaşlylygy bar.Şonuň üçin ýurtlar Hytaýdan haryt satyn almak üçin bahany iki esse ýa-da üç esse arzanlatmaga taýyn.Şonuň üçin pandemiýanyň üsti bilen konteýnerleriň elýeterliligi düýpgöter azalsa-da, Hytaýda konteýnerlere uly isleg bar we ol ýerde ýük nyrhlary hem gaty ýokary.Bu hem bahanyň ýokarlanmagyna ep-esli goşant goşdy.
Häzirki ssenariýadaky beýleki faktorlar
Pointokarda agzalan nokatlardan başga-da, ýokary ýük nyrhlaryna az tanalýan goşant goşýanlar bar.Soňky minutdaky sowulmalardan ýa-da häzirki ssenariýadaky ýatyryşlardan gelip çykýan aragatnaşyk meseleleri ýük bahalarynyň ýokarlanmagynyň sebäplerinden biridir.Mundan başga-da, transport pudagy, beýleki pudaklar ýaly, korporasiýalar möhüm çäreleri görenlerinde, oňaýsyz täsir edýär.Şeýlelik bilen, bazar ýolbaşçylary (iň uly göterijiler) ýitgileriň öwezini dolmak üçin çykdajylaryny köpeltmek kararyna gelende, umumy bazar nyrhlary hem ýokarlanýar.
Industryük nyrhlarynyň ýokarlanmagyny barlamak üçin pudak birnäçe çärä ýüz tutup biler.Ibermek we daşamak üçin güni ýa-da wagtyny üýtgetmek, adatça iň köp işleýän penşenbe güni däl-de, duşenbe ýa-da anna günleri ýaly has rahat günlerde ýük çykdajylaryny ýylda 15–20% azaldyp biler.
Kompaniýalar öňünden iberip bilerler we aýry-aýry eltip bermegiň ýerine birbada köp sanly iberiş iberip bilerler.Bu, kompaniýalara köp ýük daşamakda ýük daşaýan kompaniýalardan arzanladyş we beýleki höweslendirmeleri almaga kömek edip biler.Artykmaç gaplamak, umumy ekosistemany zaýalamakdan başga-da, iberiş çykdajylaryny artdyryp biler.Şonuň üçin kompaniýalar munuň öňüni almaly.Mundan başga-da, kiçi kompaniýalar ýük daşamak üçin toplumlaýyn transport hyzmatdaşlarynyň hyzmatlaryny gözlemeli, sebäbi autsorsing esasy işlerine ünsi jemläp biler.
Ightük nyrhlarynyň ýokarlanmagyna garşy näme edip bolar?
Öňünden meýilleşdirmek
Bu ýokary ýük nyrhlaryna garşy göreşmegiň iň täsirli usullaryndan biri, iberişleri öňünden meýilleşdirmekdir.Goük bahasy günsaýyn ýokarlanýar.Artykmaç töleg tölemezlik we irki guş desgalaryndan peýdalanmak üçin kompaniýalar öz iberişlerini öňünden meýilleşdirmeli.Bu olara ep-esli mukdarda tygşytlamaga we gijä galmazlyga kömek edip biler.Ightük çykdajylary barada nyrhlary we nyrhlara täsir edýän tendensiýalary çaklamak üçin sanly platformalary ulanmak, iberiş üçin öňünden meýilleşdireniňizde peýdaly bolýar.
Aç-açanlygy üpjün etmek
Ippingük daşamak we logistika pudagynda strategiki özgerişleri amala aşyryp biljek sanlaşdyrma.Häzirki wagtda ekosistemanyň oýunçylarynyň arasynda gaty görnüklilik we aç-açanlyk ýok.Şonuň üçin amallary täzeden oýlap tapmak, umumy amallary sanlaşdyrmak we bilelikdäki tehnologiýalary ornaşdyrmak netijeliligi ýokarlandyryp we söwda çykdajylaryny azaldyp biler.Üpjünçilik zynjyrlary üçin çydamlylygy döretmekden başga-da, bu pudaga maglumatlara esaslanýan düşünjelere esaslanmaga kömek eder we şeýlelik bilen oýunçylara habarly karar bermäge kömek eder.Şonuň üçin bu pudak, işleýşinde we söwdasynda ulgamlaýyn üýtgeşme girizmek üçin tehnologiki taýdan uýgunlaşmalydyr.
Çeşme: CNBC TV18
Iş wagty: Maý-07-2021